De vrijmetselaarstempel
De buitenkant
In tegenstelling tot landschap- en stadsbeeldbepalende en hoogreikende torenspitsen van geloofsbelijdenis,
moet je de vrijmetselaarstempel in onze kontrijen zoeken in obscure poortjes en je moet het adres en nummer goed kennen of je vindt ze niet.
Onze tempels vertonen een enorm verschil tussen vorm (zijnde de gevel aan de straat) en inhoud (zijnde hun interieur-de binnenkant).
Als een soort garantie voor gepaste discretie, staan de gevels er meestal gesloten en wat vervallen en vergeten bij, alsof de tijd er aan is voorbijgegaan. Misschien is dit wel de symbolische veruiterlijking van de maçonnerie: elke voorbijganger, de maatschappij gaat er niets vermoedend aan voorbij.
De binnenkant
Wie kent niet de ervaring een ruimte binnen te komen en zo een wereld van lawaai, haast en drukte achter te laten.
Geluiden vallen weg, je hoort alleen de eigen voetstappen, je zwijgt, het ritme vertraagt, het licht komt gefilterd binnen,
je wordt opgenomen in een ruimte en in een tijd van een andere orde.
Je kunt er afstand nemen van het dagelijkse, een verbinding maken met een niet onmiddellijk te vatten werkelijkheid.
Deze ruimte schept de condities voor een andere ervaring.
Voor velen zal dat de essentie zijn voor een “tempel”.
Etymologisch komt het woord tempel van: uitspansel, gewijde ruimte, heilige plek, maar ook veld van waarneming.
En het van tempel afgeleide contemplatie staat voor: enerzijds samen en anderzijds beschouwing, aanblik.
We moeten ons in de gepaste gemoedsgesteldheid bevinden om te kunnen “arbeiden”, en daarom is in de vrijmetselaars architectuur niets toevallig.
Materiaalgebruik, grondplan en ornamenten moeten ons iets leren over het intiatieparcours, de tocht die de mens onderneemt van chaos naar orde, van de duisternis naar het licht.
De tempel der mensheid - die eigenlijk enkel geestelijk gebouwd wordt en dus niet materieel bestaat - staat voor het onafgewerkte, voor het ideaal, het te bereiken doel en kan dus niet af zijn.
Deze "tempelbouw" dient als metafoor voor de innerlijke rijping en groei waaraan elkeen kan meewerken.
Want dat is nu precies de grote kracht van de werking in onze tempels, het zich kunnen focussen op het innerlijke zelf, op de andere, op het groepsgebeuren.
Rede en gevoel in evenwicht brengen. Het opheffen van spanningen: krachtverhoudingen zonder spanningen, in een volkomen rust, sereen.
Het bouwen van de tempel is als het ware een herscheppen van de wereld en van de maatschappij.
Een verwijzing dus van het gebouw naar het geheel.
De hele kosmos is tempel geworden "imago mundi".
Het is een omhulling van intimiteit, om spiritueel een ritueel te laten plaatsgrijpen...
Wijlen logebroeder Leo Apostel verwoordde het prachtig als: "de open geborgenheid van de werkplaats".